WYCHOWANIE RYCERSKIE

Wychowanie rycerskie miało na celu wyrabianie odwagi, siły fizycznej i umiejętności wojskowych (rycerskich). Pozwalało też nabyć ogłady dworskiej. Wychowanie to dotyczyło synów szlachetnie urodzonych, odbywało się na dworach książęcych i przebiegało przez etapy: pazia, giermka aż do pasowania na rycerza. Dopiero to pasowanie naprawdę nobilowało i wprowadzało do elity feudałów jako pełnoprawnego członka. Kodeks rycerskiego zachowania się nosił naturalnie znamię chrześcijańskich zasad moralności. Miał m. in. przeciwdziałać „nieokiełznanemu duchowi wojowniczości”. Ideałem rycerza było postępowanie według dewizy: Bogu – duszę, życie – królowi, serce – damom, sobie – sławę ziemską.

S. Wołoszyn, Oświata i wychowanie w epoce średniowiecza, [w:] Pedagogika, t. 1, red. naukowa Z. Kwieciński, B. Śliwerski Warszawa 2006, s. 101.

KODEKS RYCERSKI

Rycerz posiadał własny i zamknięty kodeks etyczny; mieściły się w nim odwaga, szczodrość, wierność w przyjaźni, przywiązanie do seniora lub wodza, lojalność. Pożądanymi cechami były: dobre urodzenie, uroda i wdzięk, siła i sprawność fizyczna, szacunek dla dam i wierność w miłości, wysokie poczucie odpowiedzialności rodowej, dochowywanie ślubów (często dziwnych), obowiązek pomsty, opieka nad wdowami i sierotami. […] Rycerze podczas bitwy znajdują się pod opieką „militarnych” świętych (Jakub z Compostelli, Jerzy, Marcin), którzy razem z Panną Marią zachęcają do bitwy, powiewają białymi sztandarami. Umierający rycerz oddaje rękawicę Bogu za pośrednictwem aniołów, anioły niosą jego duszę do raju. W ten sposób zgon rycerski staje się prefiguracją a zarazem paradygmatem męczeńskiej śmierci za wiarę oraz wzorcem stosunków lennych.

W. Nawrocki, Wzorce w kulturze średniowiecznej, [w:] Historia literatury światowej. Średniowiecze, wybór ilustracji i red. techniczna Tadeusz Skoczek, Karol Klima, t. II, cz.1, Bochnia – Kraków - Warszawa [b. r.], s. 67-69.