LITERATURA NIEMIECKA

PARSIFAL
Literatura niemiecka wzorowała się na osiągnięciach francuskich. Główny źródłem inspiracji epiki dworskiej były legendy o królu Arturze. Największym z niemieckich poetów średniowiecza był Wolfram von Eschenbach. Autor Parsifala. Wzorował się w nim prawdopodobnie na niedokończonym dziele Chretiena de Troyes. W eposie tym niemiecki pisarz sztywnemu kodeksowi rycerskiemu przeciwstawia ideały królestwa Graala. Parsifal w młodości przyswaja sobie cnoty rycerskie i ostatecznie trafia do zamku króla Graala – Amfortasa. Trzymający się sztywno kodeksu rycerskiego Parsifal pamięta, że nienależny stawiać za wiele pytań. Ostatecznie jednak zwyciężają ponad sztywnym kodeksem rycerskim ideały humanistyczne – miłość bliźniego i współczucie. W efekcie tego Parsifal uzdrawia króla i uzyskuje królestwo.

Monachijski rękopis Parsifala, XIII w. (archiwum Norberta Honszy)

Ilustracje do Parsifala z rękopisu monachijskiego (archiwum Norberta Honszy)

Wolfram von Eschenbach (archiwum Norberta Honszy)

TRISTAN I IZOLDA
W niemieckiej literaturze można znaleźć również wersję przygód Tistana i Izoldy. Autorem Tristana i Izoldy (Triatanum und Isolt) jest Gottfried von Strassburg. Jego epos przesiąknięty jest zmysłowowścią i to ona kieruje dzielnym Tristanem. W utworze nie ma ideałów rycerskch, rządzi miłość, która daje cierpienie i radość. Ona usprawiedliwia wszelkie niegodne czyny kochanków (np. planowany mord króla). Autor czyni z Tristana i Izoldy „męczenników” miłości.

Tristan, rękopis monachijski (archiwum Norberta Honszy)

Gottfried von Strassburg (archiwum Norberta Honszy)

MINNESANG
Oprócz epiki dworskiej rozwijała się również w drugiej połowie XII wieku miłosna liryka rycerska (Minnesang), której źródłem były przekazy ludowe i średniowieczne pieśni maryjne. Znaczącą role odgrywa liryka wagantów, zbiorem ich pieśni jest Carmina Burana (z początku XIII wieku).

Walther von der Vogelweide (archiwum Norberta Honszy)


Sceny rozrywkowe, miłosne i biesiadne z Carmina Burana (archiwum Norberta Honszy)

Miłosna liryka rycerska sławiła damę z dworskiego otoczenia i wyrażała gotowość spełnienia wszelkich czynów bohaterskich dla niej. Do najwybitniejszych poetów Minnesangu należał Walther von der Vogelweide. On często w swoich utworach opiewał proste dziewczęta.

PIEŚŃ O NIBELUNGACH
Najsłynniejszy epos bohaterski średniowiecznej literatury niemieckiej. Powstał na przełomie XII i XIII wieku, jego autor jest nieznany. Splecione są w nim wątki fabularne, kulturowe i obyczajowe. Akcja tego eposu toczy się na płaszczyźnie dwóch wątków dramatycznych: konflikt między królowymi (Krymhildą i Brunhildą), który doprowadza do zabójstwa Zygfryda. Druga część ukazuje podstęp i rzeź Burgundów. Epos przedstawia barwne życie dworskie, które jest tłem dla czynów dzielnego, a zarazem łakomego na skarby rycerza Zygfryda. Odkrywa ludzkie namiętności i słabości (miłość, nienawiść, intrygi). Podejmuje również problem winy i kary. Zygfryd to już nie rycerz – idealny, który trzyma się zasad kodeksu rycerskiego, ale typowy samiec. Nie lęka się żadnych niebezpieczeństw, w alkowie potrafi złamać upór każdej kobiety. Jest niemalże herosem, który demonstruje tężyznę, siłę i seksualną potencję.

Pieśń o Nibelungach, fragment rękopisu (archiwum Norberta Honszy)

J. Schnorr von Carolsfeld, Śmierć Zygfryda, ilustracja z Niewoli Nibelungów, Złoczów 1884 (archiwum Norberta Honszy)


Dietrich von Bern przekazuje Krymhildzie skrępowanych Gunthera i Hagena

Dr Jacek Kowalski, Literatura francuska, [w:] Historia literatury światowej. Średniowiecze, wybór ilustracji i red. techniczna Tadeusz Skoczek, Karol Klima, t. II, cz.1, Bochnia – Kraków - Warszawa [b. r.], s. 293 – 355.

Prof. dr hab. Norbert Honsza, Literatura niemiecka, [w:] Historia literatury światowej. Średniowiecze, wybór ilustracji i red. techniczna Tadeusz Skoczek, Karol Klima, t. II, cz.1, Bochnia – Kraków - Warszawa [b. r.], s. 361-390.

Prof. dr hab. Andrzej Wicher, Pan Gawen i Zielony Rycerz, [w:] Historia literatury światowej. Średniowiecze, wybór ilustracji i red. techniczna Tadeusz Skoczek, Karol Klima, t. II, cz.1, Bochnia – Kraków - Warszawa [b. r.], s. 429-436.


Ilustracje:

Historia literatury światowej. Średniowiecze, wybór ilustracji i red. techniczna Tadeusz Skoczek, Karol Klima, t. II, cz.1, Bochnia – Kraków - Warszawa [b. r.], s. 365; 368; 369; 370; 374; 375; 376; 377; 381; 383.